YAZIM KURALLARI
BÜYÜK HARFLERİN KULLANIMI
BÜYÜK HARFLERİN KULLANIMI
1-Cümlenin başındaki kelimeler ve şiir dizeleri büyük harfle başlar.
Örnek:
Bugün görülecek dava ile hakkımızı alacağız.
Annemin öğütlerinin ardı kesilmezdi: “Üzerini sıkı giyin, eve erken dön…”
Kelimelerin çoğunda iyelik eki örneklenir: eviniz, gönlünüz, sesin, süresi…
İnsan bilemez
Hangi kıyıya vuracağını
Kıyılardayım işte
Kum gibi
İster avuçlarına al
İster ayaklarının altına
2-Kişilerin adları, soyadları ve bu adlarla kullanılan “unvan, saygı ve rütbe” bildiren kelimeler büyük harfle başlar.
Vali Vedat Ercan ile Kaymakam Ali Gürlek’i ziyaret ettik
Muhasebeci Dilara Hanım’la görüşelim buna karar vermeden önce.
Komşumuzun oğlu da bu yıl okulu bitirip avukat olacak.
Kör Veli ile köyün muhtarlığını yapan Sarı Hasan, köylüyü meydana topladı.
Sayın Profesör Doktor Aziz Sancar’ı, kürsüye davet ediyorum.
Bu akşam Pamuk’un yemeğini sen hazırla.
Ali Amca, mahallenin neşesidir adeta.
Kanuni Sultan Süleyman, “Muhibbi” mahlasını kullanır.
Yunun heyetini Bakan havaalanında karşılayacak.
Bu akşam Başbakan, seçim çalışmalarını sürdürdü.
3- Özel isimlerle kullanılan ve akrabalık bildiren kelimeler, akrabamız değilse büyük harfle; akrabalık bildiriyorsa küçük harfle yazılır.
Komşularımız Aynur Teyze ile Banu Teyze bugün bizim misafirimiz.
Aynur teyzem işini değiştirecekmiş.
Esen ablamla konuşan kişi Nurten halamdı.
Dayı Kemal öfkeyle ayağa kalktı.
4-Resmi yazışmalarda ve mektuplarda hitap bildiren ifadelerde her kelime büyük harfle başlar.
Sayın Bakan,
Sayın Rektör,
Sevgili Kardeşim,
Aziz Dostum,
5-Tamlama kuran özel isimler büyük harfle başlar, tür adları ise küçük harfle başlar.
Namık Kemal, Tanzimat edebiyatının en önemli şairlerindendir.
Gerekirse Türk ordusu, tatbikatta Yunan donanmasıyla ortak çalışacak.
Törene katılanlara Maraş dondurması ve Amasya elması hediye edildi.
Tezgahta duran İngiliz anahtarını buraya getir.
……….Alman kurdunu………..
……….Ukrayna halkı………….
………..Van kedisinin…………..
……….Ankara keçilerinin…………..
………..Fransız tarihinde……………..
…………..Cumhuriyet tarihinde……………
…………Anadolu estetiğinde…………..
6-Yer adlarında özel isimden sonra gelen “coğrafi” terimler de büyük harfle başlar
Ağrı Dağı’nın doruğuna kim tırmanmış?
Ankara Ovası’nda yetişen kırmızı mercimek Anadolu’ya dağıtıldı
Bu ay Marmara Denizi’nde kirliliğin arttığı görüldü.
Tuna Nehri, kıyıya kolayca ulaşır.
………….Çanakkale Boğazı’nda…………
…………Süveyş Kanalı’ndan…………
…………..Van Gölü’nün………….
………….İç Anadolu Bölgesi’nin
……………Ege Denizi ……………
7- İl, ilçe, belde ve köy isimleri büyük harfle başlar; ancak bu isimlerle kullanılan il, ilçe, köy kelimeleri küçük harfle başlar.
Ben bir öğretmen olarak Ankara ilinin sınırları içinde görev yaparım.
Beypazarı ilçesinin sorunları yerel yönetimi aşıyor.
Karaşar beldesinde dünyaya gelmiş.
Köseler köyü oy kullandı.
8-Özel isimlerle anılan mahalle, bulvar, sokak, cadde kelimeleri büyük harfle başlar.
Gösteriyi Atatürk Bulvarı’nın girişinde düzenlediler.
Bizim okulumuz İskele Caddesi’nde Yalı Mahallesi’ndedir.
Kızılay Meydanı bu yıl çok konuşulacak.
Köylüler meydanda toplandı. Çocuklar sokakta top oynuyor.
9-Yapı, yapıt, anıt isimleri büyük harfle başlar.
Bu yıl Ankara Kalesi’nin surları onarılacak.
Devlet başkanları Dolmabahçe Sarayı’nda görüştüler.
Bilge Kağan Anıtı’nın daha sonra dikildiği tahmin ediliyor.
Başbakan’ın korumaları Köşk’ün girişinde kaza geçirdi.
10- Millet, dil, devlet, din, mezhep isimleri büyük harfle başlar.
Ziya Gökalp Türkçülüğün yayılması için çaba göstermiş.
Arapça ve Türkçenin de aralarında bulunduğu diller, İngilizcenin etkisinde.
Kırım Özerk Cumhuriyeti, Rus hükümetine bağlanmayı kabul etti.
Katolik ve Protestanlık birer mezhep adıdır.
11-Gezegen ve yıldız isimleri büyük harfle başlar. (astronomi)
Ay, Dünya’nın; Dünya da Güneş’in etrafında döner.
İnsanlar Mars’ta incelemeler yapıyor.
Şemsiyenin altına gir, başına güneş geçer.
Onunla bu gece ay ışığında bir akşam yemeği yiyeceğiz.
12- Özel isimlerin önünde kullanılarak tamlama kuran yer yön isimleri büyük harfle başlar.
Şiddetli rüzgâr Kuzey Ege kıyılarını da vurdu.
Şiddetli rüzgâr, Ege’nin kuzey kıyılarını da vurdu.
Hava durumu raporları, İç Anadolu’da günün yağmurlu geçeceğini söylüyor.
Ankara’nın kuzeybatısı nüfus açısından daha yoğundur.
Biliyorsun ki Doğu’nun gizemiyle Batı’nın aklı bu şehirde buluşuyor.
13-Kitap,dergi, gazete, sanat eseri isimleri büyük harfle başlar.
Yaz tatilinde “Hanımın Çiftliği” romanını okudum.
Yazılarını Servetifünun dergisinde yayınladı.
Otuz yıldır Milliyet gazetesi okurum.
Halı Dokuyan Kızlar tablosu ziyaretçilerin dikkatini çekti.
Arkadaşlarıyla Vatan yahut Silistre piyesinde oynadı.
SAVAŞ VE BARIŞ VATAN YAHUT SİLİSTRE
Bu kanunla ilgili ayrıntılar Resmi Gazete’de yayınlandı.
14-Ulusal resmi ve dini bayramlarla özel gün ifadeleri büyük harfle başlar.
Cumhuriyet Bayramı kutlamalarında ona rastladım.
Miraç Kandili nedeniyle bir araya gelmişler.
Öğretmenler Günü’nde ona bir sürpriz yapmayı istiyoruz.
8 Mart Dünya Emekçi Kadınlar Günü tüm yurtta etkinlilerle kutlandı.
15- Tarihi olay, çağ ve dönem, devir isimleri büyük harfle başlar.
Bu buluntular Cilalı Taş Devri’ne aitmiş.
Servetifünun Devri’nin usta kalemleri bir aradaydı.
Kurtuluş Savaşı’nın nedenlerinden biriydi bu.
Kavimler Göçü ile İlk Çağ bitti, Orta Çağ başladı.
16-Tabela ve levhalarda yazan kelimeler büyük harfle başlamalıdır.
Otobüs Durağı
B Blok
Şehirler Arası Telefon
Müdür Yardımcısı
17-Özel isimler yapım eki aldığında bu yapım ekleri ve bunlardan sonra kullanılan diğer ekler ayrı yazılmaz.
Atatürkçülerden
Avrupalılaştıramadıkları
Konyalı
Vanlı
KELİME VE KELİME GRUPLARININ YAZIMI
PEKİŞTİRMELİ SÖZLERİN YAZIMI
***Kelimeleri pekiştirirken kullanılan m-p-r-s sesleri pekiştirmeyi oluşturur. Bazen bunlar yetersiz kalabilir bir de ünlü türetir. Bu kelimeler bitişik yazılır.
Sözlerinin gerçek olmadı apaçık ortada.
Sapasağlam adam göçtü gitti.
Masmavi gökyüzü altında çocuklar gibi şeniz.
Dinlediklerinden sonra kafası karmakarışık oldu. (darmadağın)
SAYILARIN YAZIMI
**Saat, para tutarı, ölçü, istatistik verilere ilişkin sayılarda rakam kullanılır.
Halkın %25’i seçimlerde tercihini yaptı.
Bankanın ilgili hesabına 725 bin lirayı havale ettim.
25,3 kilogram madde ele geçirildi.
Uçak 17.30’da kalkacak.
1995’te liseden mezun oldum.
**Sayı ifadeleri harflerle yazılabilir ve her bir kelime ayrı yazılmalıdır.
Onunla üç ayda bir görüşürüm.
Alfabedeki yirmi dokuz harfin sekizi ünlüdür.
Bu ayın on ikinci günü, doğum günü
**Sayıların yazılışıyla ilgili ayrıntılar
Senet üstünde yazan borç “altıyüzelliTLonikikr.”
Bazı insanlar ellibir oynuyordu.
Tanımadığım insanlarla yüzbir oynamayı sevmiyorum.
Ellinci (50’nci) yılımızda çalışanlarımıza sürpriz hazırladık.
Bu soruşturma 8 milyar 112 milyon dolarlık vurgun ortaya çıkarıldı.
Yarışmada 4’üncü oldu.
Deneme sınavında 2’nci oldu.
KISALTMALARIN YAZILIŞI
**Büyük harflerle yapılan kısaltmalarda noktalama işareti kullanılmaz. Küçük harflerle yapılan kısaltmaların çoğunun sonunda nokta (.) bulunmalıdır.
RTÜK’ün açıklamaları…
TDK’nin çalışanları…
Prof. Dr. Aziz Sancar Nobel ödülünü aldı.
Av. Hasan Bey dışarı çıktı.
İskele Cad., Yalı Sok., 4/16 adresine bu siparişleri ulaştırın.
BOTAŞ’ın UNESCO’ya ASELSAN’da kelime gibi kısaltmalarda kelimenin okunuşuna göre ek gelir.
cm’yi kg’dan mm’den son kelimenin okunuşuna göre ek gelir.
Alm.dan İng.yi cm²ye m²ye
haz. (hazırlayan)
m (metre)
mm (milimetre)
T.C. (Türkiye Cumhuriyeti)
T. (Türkçe)
AA Anadolu Ajansı
AVM Alışveriş Merkezi
AYM Anayasa Mahkemsi
age. adı geçen eser
Arş. Gör. araştırma görevlisi
**Gün ve Ay İsimlerinin, Tarihlerin Yazılışı
Gün ve ay isimleri, özel bir günü karşıladıklarında ve belirli bir tarihi gösterdiklerinde büyük harfle başlar.
Okullar, eylülde açılacak.
Ankara’da mart da soğuk geçer ekim de.
Geçen yıl KPSS 11 Temmuz 2014 Pazar günü yapıldı.
Nisanın ikinci haftası da dâhil olacak bu hesaplamaya.
20 Şubat 1977 Perşembe günün dünyaya geldi.
***Gün sözcüğü Öğretmenler Günü, Anneler Günü gibi özel günleri karşılıyorsa büyük yazılır.
Onunla Nisan 2011’de tanıştık.
19 Mayıs Atatürk’ü Anma Gençlik ve Spor Bayramı ülkenin her yerinde coşkuyla kutlandı.
30 Ağustos 2015
30.08.2015
30/08/2015
30-08-2015
30.VIII.2015
İKİLEMELERİN YAZIMI
***İkilemeyi oluşturan kelimeler -birkaç istisna dışında- ayrı yazılırlar.
Bu kelimeler arasında noktalama işaretleri kullanılmamalıdır.
Sen de yaşadıklarımı az çok biliyorsun.
Saçma sapan konularla karşıma çıkma.
El ele vermişler nereye gidiyorlar? (İç içe-el ele-baş başa)
Sizi böyle gören el alem ne der?
Benimle böyle ileri geri konuşma.
Depodaki öteberiyi gözden geçir. (İsim)
Eve döndü, gelgelelim bizimle henüz konuşmadı.(bağlaç)
Alışverişe çıkınca kendisini iyi hisseder.
Gitgide daha sevimsiz oluyorsun.
***Öteberi / gelgelelim / gitgide / alışveriş***
*Evi altüst etti yine de bulamadı.
*Altı üstü elli kuruş; ne olacak canım, verirsin gider.
* Arkadaşıyla hoşbeş edip hasret giderdi.
* Üstüne fısfıs sıkarak dışarı çıktı.
*Kendi aralarında fıs fıs konuşuyorlardı
* Aldıklarını buzdolabına şipşak yerleştiriverdi.
* Bu akşam menüde cızbız köfte vardı.
YÖN İSİMLERİN YAZILIŞI
***Yön bildiren sözcükler, yer adlarından önce geliyorsa büyük harfle başlar. Kimi durumlarda ad aktarmasıyla kullanılır ve büyük harfle yazılır.
Bugün Batı Ege yağış alacak.
Bugün Egenin batısı yağış alacak.
Kuraklık Doğu Asya’yı zor durumda bıraktı.
Poyraz güneyden mi eser?
Tıp alanında Batı’yla yarışır olduk. (ad aktarması)
***BİRLEŞİK KELİMELERİN YAZILIŞI***
***Yazımı en çok karıştırılan belgisiz kelimeler***
Belgisiz Zamirler
Herhangi herhalde herkes
Her biri—-her bir—-her an—-her yer—-her şey—-her gün—-her zaman
Hiçbir—-hiçbiri—–hiçbir şey
Hiç kimse
Birkaçı—-biraz—-birçok—–birtakım(bazı)—–birbiri
Bir gün—-bir an—–bir yer—–bir şey——-bir sıra——bir zaman (ŞEY)
****BİRLEŞİK KELİMELERİN YAZILIŞI****
*Ses düşmesine uğrayan ya da ses türemesi örneklenen birleşik kelimeler bitişik yazılır.
Kaynana
Hissettim
Seyrederken
Ağlayıverdin
Hastane
*Yardımcı fiiller (etmek, kılmak, olmak, eylemek)
Fark etmek
Ayırt edememiş
Razı olduk
Terk etti
Park etmek
***Kelimelerden her ikisi ya da ikincisi birleşme sırasında anlam değişimine uğradığında bu birleşik kelimeler bitişik yazılır.***
Baharatçıdan keçiboynuzu şurubu ve akşamsefası tohumu aldım.
Baharatçıdan ayrık otu, meyan kökü ile kuş üzümü tohumu aldı.
Oltama takılan karagöz ve kızılkanat ile kafesteki yalıçapkını dikkatini çekti.
Oltama takılan dil balığı ve kafesteki çalı kuşu dikkatini çekti.
Alet çantasından kargaburnu ile bu deveboynu boruyu çıkartmamı istedi.
Yel değirmeninin resmedip toplu iğne ile panoya tutturmamı istedi.
Pastane vitrininde tavukgöğsü ve bülbülyuvası görünce dayanamadım.
Badem yağı ve irmik helvası ile konuklarını ağırladı.
Altıkardeş ve Samanyolu yıldız kümeleri birçok açıdan benzerdirler.
Çoban Yıldızı’nı görelim derken bir gök taşının düşüşüne tanık olduk.
Renk kataloğunda dikkatimi çeken renkler balköpüğü ve vişneçürüğüydü.
Renk kataloğunda dikkatimi çeken renkler bal rengi ve çivit mavisiydi.
Gözündeki itdirseği için hastaneye gitti, kabakulak olduğu ortaya çıktı.
Nakış dersinde balıksırtı ve civankaşı motiflerini gördüler.
Eloğluna güvenemezsin bu işte bir çapanoğlu çıkarsa hiç şaşırmam.(Oğlu ve kızı)
Basımevi ile kahvehane arasındaki yolu kazmışlar.
Çocukların ana dili eğitimi ailede başlar.
Derste dil bilgisi ile ilgili soruları yanıtladık.
Hava yoluyla ulaşım daha güvenli artık.
Çevre yoluyla Kızılay’a inmek artık daha kolay.
**** “alt, üst, üzeri” kelimeleri somut olarak bir yer ismi bildirmediğinde birleşik yazılır. Somut yer ismi olduklarında ayrı yazılırlar.****
Yer altı suları kaynakları bakımından zengin bir ülkedeyiz.
Akşamüzeri bilinçaltının girdaplarına yine kaptırdı kendini.
Bu ilaçları deri altına enjekte etmelisin.
Suçüstü yakalan hırsızlar gözaltına alındı.
***Emir kipiyle ve “r, mez, miş, di” ekleriyle çekimlenen kelimeler bitişik yazılır.
Çekyatın üstündeki yapbozun parçalarını bir kartona tutkal ile yapıştırmış.
Bu varyemez, gökdelenlerin arasında bu köhne gecekonduda yaşıyor.
Hünkarbeğendiyi ve imambayıldıyı burada yemeniz gerekirdi.
Biçerdöverin pazarlığını beni bir dedikoduya çekip oldubittiye getirdiler.
İSTİSNALAR
Başöğretmen Mustafa Bey’e bu dizi için başrol teklif edildi. “başhekim”
Kuzeybatıdan esen bu serin rüzgârlarla bir nefes aldık.
Yükseköğretim Kurulunun aldığı bu kararla birçok öğrenci okuldan uzaklaştı.
Sivrisinek yüzünden tatilimiz ziyan oldu.
EK VE BAĞLAÇLARIN YAZIMI
EK VE BAĞLAÇLARIN DOĞRU YAZIMI
“Mİ” soru edatı kelimelerden ayrı yazılır ve uyuma girer.
Sen elindekilerle bana bir şey mi anlatmak istiyorsun?
Gelecek misiniz siz de bizimle Ankara’ya?
Eve geldi mi hemen geçer televizyonun karşısına.
Banka borcunu bitirdin mi ev alabilirsin.
“İLE” KELİMESİNİN YAZILIŞI
“İle” önündeki kelimelerle birleşik ya da ayrı yazılabilir.
Evin önündeki kuş ile kediye üç yıldır ben bakıyorum.
Muhasebeci Dilara Hanım’la görüşelim bunu.
EK FİİLİN YAZILIŞI
“idi / imiş / ise / iken” ek fiilleri kelimelerle birleşik yazıldığında başlarındaki ünlü düşer, kimi zaman “y” ünsüzü türer.
Hava oldukça güzelmiş / güzel imiş.
Bugün daha yorgundu / yorgun idi.
Terliyken / terli iken soğuk su içme.
Hastaysa / hasta ise okula da gelmemeli.
“-DE” EKİNİN YAZILIŞI
Bulunma durum eki, getirildiği kelimeye bitişik yazılır. Ünlü ve ünsüz uyumları gereği “-de, -da, -te, -ta” biçiminde yazılır.
***Bu eki alan kelimeler “nerede, hangisinde, kimde” gibi sorulara yanıt verir.
***Bu ek cümleden atıldığında cümle okunamaz hale gelecektir.
Aradığınız bilgileri internette bulursunuz.
Eşyalarımın çoğu Ahmet’te kaldı.
Bu bağlaç, kelimelerden ayrı yazılır, ünlü uyumları gereği
“-de, -da” biçiminde yazılır; ancak “-te, -ta” biçiminde okunmaz.
***Bu bağlaç cümleden atıldığında cümlenin anlamı daralır ancak cümle okunabilir durumdadır.
Düğüne kızı da geldi.
Ahmet de bu konuda fikrini belirtmekten kaçınmadı.
Gidip de gelmemek, gelip de görmemek var.
**Cümlede geçen bağlaç, cümleye “dahi, bile, fakat” anlamları katabilir.
Hediyesini açtım da beğenmedim.
Yanında parası olsa da dolmuş parasını benden isterdi.
“Kİ” EKİNİ YAZILIŞI
**Sıfat türeten “-ki” eki kelimelerle bitişik yazılır. Aynı zamanda yapım ekidir.
Evdeki hesap çarşıya uymaz.
**İsmin yerine geçen “-ki” eki (ilgi zamiri) kelimelere bitişik yazılır.
Salonun rengini değiştirdim, odanınkine karar veremedim.
**Bu bağlaç kelimelerden ayrı yazılır. Ünlüsünü değiştirmez.
Sen ki bu sınıfın gururu olmayı başardın.
İşe zamanında gel ki müdüründen azar işitmeyesin.
**Bu bağlaç birkaç örnekte, kalıplaşmış olduğu için bitişik yazılır.
Sanki
Oysaki
Mademki
Belki
Hâlbuki
Çünkü
Meğerki
“-ki” ekini alan sözcüklere “-ler” eki getirildiğinde ortaya anlamlı bir sözcük çıkar.
Ama “ki” bağlacından sonra “-ler” eki getirilemez.
Öğretmendeki kalemin bir benzeri de bende var.
Öğretmendekiler
Düşün ki gelecek yıl müdür olacaksın.
düşünkiler
SES BİLGİSİYLE İLGİLİ YAZIM YANLIŞLARI
ÜNSÜZ YUMUŞAMASI İLE İLGİLİ YAZIM YANLIŞLARI
**Ünsüz yumuşamasına aykırılık, birkaç istisna dışında, yazım yanlışına neden olmaz.
Ülkemizde hukuğun üstünlüğü esastır.(hukukun)
Bu kurşuni buludun altındayız. (bulutun)
Serab’ın avukatı bizimle tanışmak istemiş. (Serap)
ÜNSÜZ BENZEŞMESİ (SERTLEŞMESİ) İLE İLGİLİ YAZIM YANLIŞLARI
***Ünsüz sertleşmesine (benzeşme) aykırılık, yazım yanlışına neden olur.
Metinlerde karşılaşdığımız bu gibi olaylar, özenle incelenmelidir.
1995’den bu yana firmamız, rakipleri arasında iyi bir yere sahipdir.
Çorbayı karışdırırken kaşık elinden elinden fırlayıvermiş.
Bu paranın elektrik zamlarıyla geri alınacağı herkesce biliniyor artık.
Bu soruda üçkenin kenar uzunluklarını hesaplamak gerekiyor.
Yanımdan hızla gelip geçdi.
Ankara’da Fatih’de yaşıyordu ailesiyle birlikte.
Bu kadar bitgin görünmenin nedenini bana anlatacakdın.
ÜNLÜ DÜŞMESİ İLE İLGİLİ YAZIM YANLIŞLARI
***Ünlü düşmesinin yazıma aktarılmaması yazım yanlışına neden olabilir.
Yasin Bey’in oğulu da aramızda olacak bu akşam.
Sonunda bu mağazayı da tüm borçlarıyla devir ettim birine.
Elinde tuttukları arasında benim resimim de varmış.
Sağ omuzumla sağ dirseğim arasında geziyordu bu ağrı.
***Bu hikayeler nesilden nesile aktarılacaktır. İkilemelerde ünlü düşmesi olmaz.
ÜNLÜ DARALMASIYLA İLGİLİ YAZIM YANLIŞLARI
***Ünlü daralmasının gereksiz telaffuzu ve bunun yazıya geçirilmesi yazım yanlışına neden olabilir.
Aramızdaki zayıf halkaları neden temizlemiyelim.
Konsere gelmiyeceksen, elimdeki biletleri ona vermek istiyorum.
Bu anlatacaklarımı duymuyan, bilmiyen kalmasın.
Sınava yeterince hazırlanmıyanlar, sınav saatini endişeyle beklemeye başladılar.
1995’te okuldan mezun alanlar, bu haftaki törene katılamıyacaklar.
ÜNSÜZ DÜŞMESİ VE TÜREMESİ İLE İLGİLİ YAZIM YANLIŞLARI
**Telaffuz sırasında düşürülen / türetilen ünsüzün yazıda gösterilmesi yazım yanlışına neden olabilir.
Bu haftaki törenle üstteğmenin elinden aldım plaketimi.
“Hadi rasgele!” diyerek balıkçıları selamladı.
Teklifimi red etmeden önce biraz düşünmelisin.
Seni, yaptığın hatalardan sonra kaç kez af ettim.
Yorumlar
Yorum Gönder